Wykreślenie podatnika z rejestru Vat
Obowiązujące przepisy ustawy o Vat umożliwiają wykreślenie podatnika z rejestru Vat bez zawiadomienia. Nie można jednak pozbawić podatnika prawa do informacji o wykreśleniu. Sądy administracyjne stają w obronie podatników. Każdy przypadek wykreślenia podatnika z rejestru Vat powinien mieć formę decyzji podatkowej.
Co wynika z ustawy o Vat
Przepisy ustawy o Vat, obowiązujące od 1.01.2017 r. umożliwiły naczelnikowi urzędu skarbowego wykreślenie z urzędu podatnika z rejestru Vat bez konieczności zawiadamiania podatnika o tym fakcie. Z tych uprawnień organy podatkowe mogą korzystać, gdy:
-
zostanie ustalone, że podatnik nie istnieje,
-
mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem,
-
dane ze zgłoszenia rejestracyjnego okażą się nieprawdziwe,
-
podatnik lub jego pełnomocnik nie stawia się na wezwanie organu podatkowego,
-
posiadane informacje wskazują na działanie podatnika mające za cel wyłudzenia skarbowe,
-
sąd orzekł wobec podatnika zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Ponadto do wykreślenia dochodzi, gdy:
-
podatnik zawiesił działalność na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy
-
nie złożył deklaracji za 3 kolejne miesiące lub za kwartał (zmiana do 1.09.2019 r. – wcześniej było 6 miesięcy lub dwa kwartały),
-
składał deklaracje za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów i usług z kwotami podatku do odliczenia,
-
wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane,
-
prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.
Jak próbować się bronić?
Szansą dla podatników wykreślonych z rejestru Vat, którzy w tym zakresie nie otrzymali żadnego zawiadomienia, są orzeczenia sądów administracyjnych. Wiele korzystnych orzeczeń odnosi się do stanu prawnego sprzed 2017r., gdyż wtedy przepisy też pozwalały na wykreślanie z rejestru, ale nie w takim masowym zakresie jak obecnie.
Zdaniem urzędników wykreślenie z rejestru Vat jest zwykłą czynnością materialno-techniczną, do podjęcia której nie jest wymagane prowadzenie żadnego postępowania, a w konsekwencji nie trzeba wydawać decyzji podatkowej. Należy jedynie udokumentować nieudane próby kontaktowania się z podatnikiem, co często kończy się jedynie sporządzeniem notatki na tę okoliczność.
Po stronie podatników wypowiedział się WSA w Gliwicach, który w treści wyroku z dnia 18.07.2019 r. (sygn. I SA/Gl 542/19) stwierdził, że wykreślenie było bezskuteczne. Zwrócił uwagę na to, że naczelnik US musiał znać adres pocztowy spółki, skoro dostarczył na ten adres powiadomienie o wykreśleniu. Najpierw więc powinien był zażądać wyjaśnień od przedsiębiorcy co do specyfiki jego działalności i sprawdzić, czy to nie ona wpływa na zbyt długie składanie deklaracji zerowych. Orzeczenie jest prawomocne.
Kolejnym przykładem niech będzie wyrok WSA w Warszawie z dnia 22.03.2017r. (sygn. Akt VIII SA/Wa 640/16 i VIII SA/Wa 566/16 – orzeczenia prawomocne). Sąd stanął po stronie podatników, wykreślonych z rejestru Vat bez zawiadomienia, wskazując, że naczelnik US, wykreślając z rejestru, decyduje o ich prawach i obowiązkach, a więc każdy podatnik powinien mieć prawo się odwołać, co może umożliwić tylko i wyłącznie otrzymanie decyzji podatkowej. Ponadto stwierdzono, że o tak istotnej kwestii jaką jest wykreślenie z rejestru, organ nie może posłużyć się formą czynności materialno-technicznej. Jeżeli doszło do zarejestrowania podmiotu, który złożył zgłoszenie rejestracyjne, to samo zarejestrowanie i potwierdzenie zarejestrowania jest czynnością materialno-techniczną. Z czynnościami materialno-technicznymi mamy bowiem do czynienia, gdy akty i czynności podejmowane są na podstawie przepisów prawa, które nie wymagają autorytatywnej konkretyzacji, a jedynie potwierdzenia uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa (B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka – Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, LEX 2009, wyd. III). WSA wyraźnie zaznaczył, że w razie uznania przez organ, że brak jest podstaw do rejestracji, formą rozstrzygnięcia organu powinna być decyzja.
Pamiętać należy, że ustawa nie może zawierać regulacji sprzecznych z podstawowymi zasadami obowiązującymi w państwie prawa, takimi jak np. prawo do sądu (możliwe tylko po otrzymaniu decyzji lub postanowienia), zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego i sądowego oraz zasada jawności postępowania dla stron.
Podsumowanie
Podatnik powinien jak najszybciej zaskarżyć do WSA okoliczność wykreślenia z rejestru Vat bez zawiadomienia, jak tylko uzyska taką informację. Jeżeli WSA potwierdzi opisaną argumentację zawartą w przykładowo wskazanych wyrokach, to skorzysta zarówno przedsiębiorca, jak i jego kontrahenci. Wygrana spowoduje, że podatnik nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku wynikającego z art. 108 ustawy o Vat, jako że wykreślony nie ma prawa wystawiać faktur, a jeśli to zrobi (bo np. nie jest świadomy, że zniknął z rejestru), to powinien zapłacić wykazany w niej podatek. Z kolei kontrahentom wykreślonego przedsiębiorcy fiskus nie będzie mógł odmówić prawa do odliczenia podatku Vat, powołując się na zakaz z art. 88 ust. 4 ustawy o Vat.
Stan prawny: 2019.10.21
Michał Jucha
prawnik w firmie Doradztwo Podatkowe Graczyk