Mechanizm podzielonej płatności (MPP), czyli split payment, polega na tym, że realizowana przez nabywcę płatność za towar lub usługę zostaje podzielona w systemie bankowym na dwie części, tj. kwotę netto (która trafia na rachunek rozliczeniowy sprzedawcy) oraz podatek VAT (ta część wpływa na jego rachunek VAT).
Podzielona płatność została wdrożona ustawą o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Celem wprowadzenia obowiązkowego split payment jest zapewnienie fiskusowi lepszej kontroli nad rozliczeniem podatku VAT poprzez stworzenie narzędzia umożliwiającego bardziej skuteczną walkę z wyłudzeniami tego podatku.
Kto może stosować mechanizm podzielonej płatności?
Split payment odnosi się wyłącznie do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników prowadzących działalność gospodarczą, czyli w relacjach B2B (firma – firma). Nie stosują go prywatni konsumenci, osoby rozliczające się gotówką lub kartą, a także przedsiębiorcy, którzy otrzymują faktury bez kwoty podatku VAT (np. od podatników zwolnionych z VAT).
Dobrowolnie czy obowiązkowo?
W zależności od wartości transakcji oraz rodzaju towarów lub usług, których transakcja ta dotyczy, split payment może być dobrowolny lub obowiązkowy.
Obowiązkowe zastosowanie split payment wystąpi, gdy:
-
wartość brutto transakcji wynosi powyżej 15 tys. zł.
-
co najmniej jedna pozycja (towar lub usługa) z faktury ujęta została w załączniku 15 ustawy o VAT
-
obie strony transakcji – sprzedawca oraz odbiorca – są podatnikami prowadzącymi działalność gospodarczą (niezależnie od tego, czy nabywca jest czynnym podatnikiem VAT).
W przypadku otrzymania faktury z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” (jeśli faktura ta spełnia określone wyżej warunki) nabywca jest zobowiązany do uregulowania należności zgodnie z tym mechanizmem.
Sprawa nieco komplikuje się, gdy tylko część towarów lub usług wyszczególnionych na fakturze jest wskazana w załączniku. W takich okolicznościach obowiązek podzielonej płatności dotyczy jedynie pozycji wskazanych w załączniku. To, w jaki sposób nabywca ureguluje pozostałą część (z zastosowaniem MPP czy też bez tego) zależy już od niego.
Może się również zdarzyć sytuacja, że nabywca otrzyma fakturę bez adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”, tymczasem znajdują się na niej pozycje (towary lub usługi) ujęte w załączniku. Tego rodzaju (wadliwie opisana) faktura nie zwalnia nabywcy ze stosowania split payment – jeśli istnieją warunki do jego obowiązkowego stosowania. Ustawodawca zakłada bowiem, że nabywca ma obowiązek zweryfikować, czy pozycje z otrzymanej faktury (choćby jedna z nich) „obarczone są” koniecznością stosowania podzielonej płatności. Jeśli tak – podatek VAT wynikający z faktury trzeba zapłacić za pomocą tego mechanizmu, niezależnie od braku stosownej adnotacji.
Jak zapłacić za fakturę stosując MPP
Transakcje objęte MPP muszą być realizowane przez firmowe rachunki VAT – nie dotyczy to zatem prywatnych ROR.
Rachunek VAT to rodzaj rachunku rozliczeniowego w PLN o ograniczonej możliwości korzystania ze zgromadzonych na nim środków. Przeznaczony jest do rozliczania podatku VAT oraz dokonywania rozliczeń w ramach opisywanego tutaj mechanizmu podzielonej płatności. Rachunek taki zostaje dodany automatycznie do rachunku bieżącego lub pomocniczego firmy.
Rachunki VAT widnieją w Wykazie podatników VAT. Wystawiający fakturę powinien upewnić się, czy jego rachunek znajduje się w Wykazie – ponieważ tylko wtedy kupujący może za nią zapłacić w MPP.
Jeśli podatnik nie ma rachunku VAT, nie będzie mógł sprzedawać i nabywać towarów lub usług, które są objęte obowiązkowym MPP.
Aby opłacić transakcję z wykorzystaniem MPP, można to zrobić tylko za pomocą specjalnego przelewu – komunikatu przelewu. Wpisuje się w nim kwotę podatku VAT, kwotę sprzedaży brutto, NIP dostawcy, numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność (ewentualnie należy wpisać: „zaliczka” – jeśli płatność dotyczy zaliczki).
Rozdzielenie płatności na kwotę netto i VAT następuje automatycznie w systemie bankowym – nie trzeba zatem robić oddzielnych przelewów na rachunek rozliczeniowy dostawcy i jego rachunek VAT.
Przy płatności bank pobierze wskazaną kwotę podatku z rachunku VAT – o ile są na nim środki (z VAT opłaconego przez nabywców lub zwrócony przez urząd skarbowy). Jeśli rachunek jest „pusty”, bank ściągnie kwotę podatku z rachunku firmowego.
Konsekwencje za niestosowanie obowiązkowego MPP
Aby skłonić podatników do korzystania z mechanizmu podzielonej płatności, Ustawodawca zaplanował konkretne korzyści związane ze stosowaniem split payment, ale również sankcje za omijanie stosownych przepisów – zarówno po stronie sprzedawcy, jak i nabywcy.
Konsekwencje po stronie sprzedawcy
Jeżeli naczelnik urzędu skarbowego stwierdzi, że sprzedawca (firma) – pomimo swego obowiązku – nie oznaczył faktury zwrotem „mechanizm podzielonej płatności”, może w związku z tym ustalić dodatkowe zobowiązanie podatkowe – będzie to kwota odpowiadająca 30% wysokości podatku VAT z faktury. Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą za to wykroczenie powinni się liczyć z odpowiedzialnością określoną w kodeksie karnym skarbowym i mogą spodziewać się nałożenia grzywny.
Sankcji da się uniknąć, jeżeli nabywca zostanie o złym oznaczeniu faktury poinformowany – w sposób dający mu szansę na uregulowanie płatności w MPP (np. mailowo lub otrzymując fakturę czy notę korygującą) – po czym opłaci ją prawidłowo. Forma powiadomienia nabywcy nie odgrywa tutaj kluczowej roli – istotne jest, aby miał on szansę zrealizować płatność w mechanizmie podzielonej płatności. Dzięki temu obie strony mogą uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami ominięcia obowiązkowego split payment.
Konsekwencje po stronie nabywcy (kupującego)
Jeżeli kupujący – mimo obowiązku – nie rozliczy się w systemie split payment, urząd skarbowy może ustalić dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku VAT przypadającej na nabycie towaru lub usługi objęte MPP. Prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą poniosą za to wykroczenie odpowiedzialność przewidzianą w kodeksie karnym skarbowym i mogą otrzymać grzywnę.
Fiskus przyjmuje założenie, że nabywca – jako inicjator płatności – musi być zorientowany, co jest przedmiotem transakcji. Nie może zatem polegać wyłącznie na informacjach od sprzedawcy (które mogą być błędne), lecz powinien samodzielnie analizować, jakie towary lub usługi nabył i czy wiążą się z tym dla niego określone obowiązki.
Jeśli kupujący ominął mechanizm split payment (czyli np. dokonał zapłaty zwykłym przelewem – mimo, że zobowiązany był uczynić to inaczej), może jednak uniknąć sankcji, jeżeli sprzedawca prawidłowo rozliczy podatek VAT przypadający na tę sprzedaż. W interesie nabywcy jest zatem dowiedzieć się od sprzedawcy, czy tę kwotę rozliczył w ewidencjach VAT i odprowadza od niej podatek VAT.