Stan prawny: 27.09.2018 r
Sądy nie mają wątpliwości: przekroczenie limitu czasu trwania kontroli jest naruszeniem prawa. Jeśli chodzi jednak o wagę tego naruszenia, ocena ta jest zależna od sytuacji.
Każdy przedsiębiorca może podlegać kontroli różnych organów. Jednakże kontrola ta nie może trwać w nieskończoność, ze względu na jej ustawowe ograniczenie. W obecnym stanie prawnym wyżej opisane limity określa ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z art. 55 tej ustawy, czas trwania kontroli nie może przekraczać w odniesieniu do:
- mikro przedsiębiorców – 12 dni roboczych;
- małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych;
- średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych;
- pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.
Dla każdego, kto zetknął się przykładowo z kontrolą podatkową, nawet najdłuższy termin 48 dni z pewnością wydaje się zbyt krótki – takie kontrole nieraz trwają przez miesiące czy nawet lata. Pomimo podnoszonych przez wiele firm zarzutów, organy niemal każdorazowo twierdzą, że limity ustawowe nie zostały przekroczone.
Limit okiem sądów
Sądy administracyjne w orzecznictwie dotyczącym czasu trwania kontroli w różny sposób podchodziły do zagadnienia sposobu wliczania poszczególnych dni do limitu. Przykładowo, zdaniem WSA w Gliwicach do limitu kontroli wlicza się jedynie dni przebywania osób kontrolujących w siedzibie przedsiębiorcy (wyrok z dnia 5 sierpnia 2014 r. III SA/Gl 329/14). Podobne stanowisko zajął WSA w Łodzi w wyroku z dnia 8 stycznia 2015 r. (I SA/Łd 1163/14), jak i NSA w wyroku z dnia 7 czerwca 2017 r. (II FSK 1418/15).
Na marginesie należy zauważyć, że wszystkie powyższe orzeczenia dotyczą poprzednio obowiązującej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże limit czasu trwania kontroli uregulowany był w tej ustawie dokładnie w taki sam sposób, jak obecnie w Prawie przedsiębiorców. Można zatem uznać, że tezy powyższych wyroków nadal mają pełne zastosowanie.
Skutki przekroczenia limitów
Nawet gdy liczy się dni robocze zgodnie z orzecznictwem sądowym, nierzadko trafiają się kontrole znacznie dłuższe, prowadzone ponad limit. Ustawodawca w art. 46 ust. 3 Prawa przedsiębiorców zawarł gwarancję, że dowody zebrane w toku kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności przedsiębiorcy nie mogą stanowić dowodu w innych postępowaniach. Sądy administracyjne wielokrotnie rozpatrywały już skargi na naruszenie prawa w postaci przekroczenia czasu trwania kontroli. W tym zakresie jednak orzecznictwo jest zdecydowanie profiskalne, a skargi przedsiębiorców są oddalane.
NSA w kilku wyrokach stwierdził, że samo przekroczenie czasu trwania kontroli, chociaż stanowi naruszenie prawa, nie dyskwalifikuje dokonanych w jej trakcie czynności (tak m.in. wyrok z dnia 29 sierpnia 2006 r., I FSK 1045/05; z dnia 20 listopada 2012 r. II GSK 1593/11; z dnia 21 lipca 2016 r. II FSK 1953/14). Kluczowe jest tu wykazanie, że przekroczenie czasu trwania kontroli miało istotny wpływ na wyniki kontroli. A zatem, żeby skutecznie powołać się na to naruszenie, konieczne jest nie tylko udowodnienie przekroczenia limitu ustawowego, ale również wskazanie wpływu tego przekroczenia na przebieg kontroli i sposób zebrania dowodów.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.)
-
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t. j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 ze zm.)