Minęły już dwa lata od wejścia w życie ustawy o fundacji rodzinnej (26.01.2023 r.), a zainteresowanie tym rozwiązaniem w Polsce systematycznie rośnie. W 2025 roku odnotowano już niemal 2000 zarejestrowanych fundacji rodzinnych oraz ponad 3000 wniosków o ich utworzenie. To wyraźny sygnał, że polscy przedsiębiorcy coraz chętniej dostrzegają potencjał tej instytucji, która ma służyć przede wszystkim zachowaniu i pomnażaniu majątku rodzinnego na pokolenia.
Cel i założenia ustawy
Ustawodawca inspirował się rozwiązaniami funkcjonującymi w innych krajach, takich jak Austria, Niderlandy czy Malta. Głównym celem było stworzenie narzędzia, które ułatwi naturalną sukcesję majątku, zachęci do kontynuowania tradycji rodzinnych oraz ograniczy konieczność sprzedaży wartościowych spółek, często generujących wartość przez dziesięciolecia.
Preferencje podatkowe i ich znaczenie
Przy tworzeniu ustawodawstwa przewidziano szereg preferencji podatkowych dla fundacji rodzinnych, mających skłonić przedsiębiorców do ich zakładania. W praktyce oznacza to m.in. zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) od dochodów z działalności gospodarczej prowadzonej w ramach fundacji, a także korzystniejsze opodatkowanie beneficjentów.
Aktualne dane i zainteresowanie
Według informacji z Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, na dzień 14 stycznia 2025 r. zarejestrowano 1980 fundacji rodzinnych, a do 10 stycznia wpłynęło 3185 wniosków o ich utworzenie. To dowód na rosnące zainteresowanie tą instytucją wśród przedsiębiorców, dla których fundacja rodzinna stanowi narzędzie skutecznej sukcesji i ochrony majątku.
Kluczowe zagadnienia dla fundatorów
Decyzja o utworzeniu fundacji rodzinnej powinna być poprzedzona dogłębną analizą i przemyśleniem wielu aspektów, które będą miały wpływ nie tylko na jej funkcjonowanie dziś, ale także na przyszłe pokolenia.
1. Projektowanie statutu fundacji
Podstawowym dokumentem jest statut, który powinien precyzyjnie określać m.in.:
- fundusz założycielski (zaleca się minimalną wartość 100 000 zł),
- listę beneficjentów (najczęściej dzieci i zstępnych, z uwzględnieniem wieku i sytuacji rodzinnej),
- zasady wypłaty świadczeń (np. w formie pieniężnej lub rzeczowej, z uwzględnieniem opodatkowania),
- zasady działania organów fundacji, w tym zgromadzenia beneficjentów.
2. Wybór fundatora i jego rola
Ustawa promuje ograniczenie kręgu fundatorów do małżonków, co ułatwia planowanie sukcesji i unikanie zawirowań podatkowych. Warto rozważyć, czy w przypadku rozwodu lub innych sytuacji, lepiej utworzyć odrębne fundacje dla każdego z małżonków.
3. Wartość funduszu założycielskiego
Rekomenduje się wniesienie wkładu gotówkowego na poziomie minimum 100 000 zł, co pozwoli uniknąć sporów podczas rejestracji i zmniejszy koszty związane z notarialnym ustanowieniem fundacji.
4. Zasady działań i inwestycji
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą, w tym inwestycje w nieruchomości, papiery wartościowe, waluty czy waluty wirtualne, ale z pewnymi ograniczeniami. Na przykład, inwestycje w waluty wirtualne czy spekulacyjne instrumenty finansowe mogą podlegać opodatkowaniu 25%, gdy nie są związane z działalnością gospodarczą fundacji.
5. Działalność charytatywna i przekazywanie środków
Obecnie ustawa ogranicza działalność charytatywną do wspierania organizacji pożytku publicznego, a jej finansowanie podlega opodatkowaniu 15%. Zdaniem ekspertów, konieczne są zmiany, które umożliwiłyby szersze wspieranie inicjatyw społecznych, edukacyjnych czy zdrowotnych.
Podatki i przyszłość fundacji rodzinnej
Ważnym aspektem jest opodatkowanie świadczeń dla beneficjentów oraz rozliczenia przy rozwiązaniu fundacji. Podatek od rozwiązania wynosi 15%, a warto pamiętać, że przekazanie majątku z fundacji do beneficjentów jest objęte szczególnymi regulacjami podatkowymi, m.in. dotyczącymi proporcji wniesionego mienia i zwolnień.
Obecnie prowadzone są także prace nad zmianami legislacyjnymi, m.in. w zakresie wymogu posiadania aktywów przez fundację przez określony czas, co ma zniwelować możliwości wykorzystywania fundacji do agresywnej optymalizacji podatkowej.
Podsumowanie
Fundacja rodzinna to narzędzie, które może znacząco wspierać sukcesję i ochronę majątku, ale wymaga starannego i przemyślanego planowania. Mimo pewnych kontrowersji i niedoskonałości w obowiązujących przepisach, jej potencjał w budowaniu długoterminowej wartości dla rodziny jest nie do przecenienia.
Jeśli rozważasz utworzenie fundacji rodzinnej lub chcesz dowiedzieć się więcej o jej funkcjonowaniu i aspektach podatkowych — skontaktuj się z Doradztwem Podatkowym Graczyk. Pomożemy Ci w optymalizacji działań i przygotowaniu skutecznej strategii sukcesji!